İSO Türkiye İmalat PMI eylül ayında 49,6 oldu

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI anketinin eylül ayı neticeleri açıklandı.

Eşik kıymet olan 50,0’nin üstünde ölçülen bütün rakamların sektörde iyileşmeye işaret etmiş olduğu anket sonuçlarına göre, Ağustos 2023 tarihinde 49,0 olan manşet PMI, eylülde 49,6’ya çıktı ve imalat sektörünün performansında ılımlı düzeyde bir yavaşlamaya işaret etti. Bahsedilen veri, çabalama şartlarında yatay seyre yaklaşıldığını belirtti.

İmalat sektörünün performansının üçüncü çeyrek boyunca kilo verme kaydettiği kaydedildi. Üretim art arda 3 ay yavaşlamakla beraber bu yavaşlama ılımlı düzeyde ve bundan önceki anket dönemine göre düşük miktarda kaydedildi.

Üretimin ivme kaybetmiş olduğu şirketler bu durumu zayıf piyasa şartlarına ve yeni siparişlerdeki azalmaya bağladı. Bazı şirketler ay içinde talebin dirençli kaldığını açıkladı.

Hem toplam yeni siparişler hem de yeni ihracat siparişleri eylül ayında azalmaya devam etti fakat düşüşler Ağustos’a göre daha düşük bir hızda kaydedildi. Anket katılımcılarından gelen değerlendirmelerin ortak noktası, fiyat baskılarının müşteri talebini sınırlandırması oldu.

Girdi maliyetleri keskin artışına devam etti

Liradaki kıymet kayıplarına bağlı olarak girdi maliyetleri üçüncü çeyrek sonunda keskin artışına devam etti. Ama enflasyon payı Ağustos’a kıyasla olabildiğince yavaşladı ve mayıs ayından bu güne en zayıf ölçüde kaydedildi. Buna bağlı olarak, nihai ürün tutarları enflasyonu bundan önceki anket dönemine göre bariz bir biçimde geriledi. Son veriler, istihdamda çok sınırı olan bir artış olduğuna vurgu yapmış oldu ve böylelikle mevcut artış eğilimi beşinci aya çıktı.

Bazı şirketler ek personel ihtiyacı bulunduğunu anlatım ederken, ötekiler yeni siparişlerdeki yavaşlamaya bağlı olarak istihdam düzeylerini azalttı. Firmalar, yeni siparişlerdeki zayıflık sebebiyle satın alma faaliyetlerini ve girdi stoklarını azaltmayı sürdürdü fakat bahsedilen düşüşler Ağustos’a kıyasla daha ılımlı düzeyde kaydedildi.

İmalatçılar 2023’ün genelinde olduğu gibi eylül ayında girdi satın alımlarında teslimat gecikmeleriyle yüz yüze kaldı. Anket katılımcılarına göre, tedarikçilerin performansındaki bozulma, yüksek nakliye maliyetleri ve mal ithalatındaki zorluklardan kaynaklandı.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI eylül ayı tutanağına göre, izlenen 10 sektörden ancak besin ürünlerinde üretim artışı kaydedildi. Bu sektörün üretim kütlesi art arda iki ay genişlerken büyüme hızı ağustos ayına kıyasla değişiklik göstermedi. Üretimdeki en sert gerileme, önceki senenin kasım ayından bu güne en yüksek oranlı düşüşün kaydedildiği tekstil sektöründe yaşandı.

Üretimdeki ivme kayıplarında belirleyici etken, firmaların yeni sipariş alma konusu ile ilgili yaşamış olduğu zorluklar oldu. Gıda ürünleri, üretimde olduğu gibi yeni siparişlerde de en iyi performansı yayınlayan sektör olurken, ana metaller sektörünün siparişleri üç aylık yavaşlamadan sonra tekrardan büyümeye başladı. En bariz yavaşlama tekstil ürünlerinde kaydedildi. İhracatta ise ancak kimyasal, plastik ve kauçuk ürünleri ile besin ürünleri sektörleri arttı.

Eylül’de girdi maliyetleri enflasyonu sektörler keskin bir yavaşlama sergiledi. En düşük oranlı artış ana metallerde kaydedilirken en yüksek enflasyon metalik olmayan mineral ürünlerde kaydedildi. Buna bağlı olarak, nihai ürün fiyatlarındaki yükseliş 10 sektörün tamamında yavaşladı.

Talepteki iyileşmelerin firmalara bir miktar fiyatlama gücü sağlamış olduğu besin ürünleri, satış fiyatlarındaki en süratli artışın yaşandığı sektör oldu. Diğer taraftan, yeni sipariş temininde yaşanmış olan zorluklardan kaynaklı tekstil imalatçıları nihai ürün fiyatlarını eylül ayında sınırı olan ölçüde artırabildi.

İstihdamını artıran sektörler

10 sektör içinde istihdamını yükselten sektör sayısı 3’e düşerek Kovid-19 salgınının 2020 başlarındaki ilk dalgasından bu yana en düşük düzeyde kaydedildi.

İstihdamını yükselten sektörler besin ürünleri, ağaç ve kağıt ürünleri ile kara ve deniz taşıtları oldu. Ağaç ve kağıt ürünleri son 4 ayda ilk kez çalışan sayısını yükseltti. İstihdam seviyesinde en keskin düşüş ise kıyafet ve deri ürünlerinde kaydedildi.

Yeni siparişlerdeki zayıf görünümden kaynaklı eylül ayında satın alma faaliyetleri ancak besin ürünleri ve ana metallerde artış kaydetti. Girdi alımları 8 sektörde düşüş kaydederken en bariz azalma tekstil ürünlerinde kaydedildi.

Açıklamada görüşlerine yer verilen S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları belirtti:

“Eylül ayında Türk imalat sektöründe bozulmanın hafiflediği yönünde işaretler gözlenirken birtakım şirketler ay içinde talebin müspet seyrettiğini bildirdi. Genel olarak sıkıntılı etkinlik koşulları devam etse de son veriler senenin kalanında tekrardan büyümeye geçilebileceğine dair bir miktar ümit verdi. Eylül ayında şirketler açısından destekleyici bir büyüme de kurdaki göreli istikrarla beraber enflasyonist baskıların bariz bir halde azalması oldu.”