Tarihteki en büyük deprem keşfedildi

Yeni araştırma, 8 bin kilometrelik bir tsunamiye neden olan ve insanların aşağı yukarı bin sene süresince yakındaki kıyı şeritlerinden uzak durmasına sebebiyet veren 9,5 şiddetinde bir mega depremi açığa çıkardı.

Bulgulara göre deprem, aşağı yukarı 3 bin 800 sene ilkin tektonik bir plaka kırılması nedeniyle, bugünkü Şili’nin kuzeyinde meydana gelmişti.

Depremin sonrasında gerçekleştirilen tsunaminin 20 metre yüksekliğinde dalgalar yaratmıştı. Bu dalgaların Yeni Zelanda’ya kadar ulaşmış olduğu ve burada yüzlerce kilometre içeriye araba büyüklüğünde kayalar fırlattığı düşünülüyor.

Şimdiye kadar belirleme edilmiş en büyük deprem, gene Şili’nin güneyinde 9,4 ila 9,6 şiddetindeki Valdivia depremiydi. 1960’ta gerçekleştirilen ve 6 bin kişinin ölümüne neden olan bu depremdeki kırılma 800 kilometreye kadar uzanıyordu.

Ancak 6 Nisan’da hakemli ilmi mecmua Science Advances’ta yayımlanan araştırma, yeni keşfedilen kadim mega depremin daha da büyük bulunduğunu ortaya koydu. Bulgulara göre bu depremde kırılma aşağı yukarı bin kilometreydi.

Valdivia depremi gibi, bu kadim zelzele de hayattaki en kuvvetli zelzele türü olan “mega bindirme” sarsıntısıydı. Bu depremler, Dünya’nın tektonik plakalarından birinin ötekinin dibine girmeye zorlandığında meydana geliyor.

Söz mevzusu dev depremin kanıtları, Şili’nin Atacama Çölü’nde iç kısımlarda normalde kıyı bölgelerine has kayaçlar, deniz kabukları ve fosillerin bulunmasıyla ortaya çıktı.

Birleşik Krallık’taki Southampton Üniversitesi’nden yerbilimci ve araştırmanın ortak yazarı James Goff, “Denizde ve çökeltilerde sessiz sedasız yaşayan birden fazla canlının kanıtlarını bulduk” diye konuştu:

Ve bunların hepsini oldukça yükseklerde belirleme ettik. İç bölümde uzun bir yol kat etmişlerdi. Bu yüzden bir fırtınayla savrulmuş olamayacaklarını anladık.

Söz mevzusu kalıntıları denizden bu kadar uzaklaştıranın ne işe yaradığını daha iyi idrak etmek için radyokarbon tarihleme tekniği kullanıldı.

Şili’nin şimal kıyısının 600 kilometre üstündeki 7 ayrı kazı alanında 17 tortuyu inceleyen araştırmacılar, iç kısma savrulan malzemelerin aşağı yukarı 3 bin 800 sene ilkin bu noktaya taşındığını belirledi.

Kazı alanında eski insanlara ait taş yapılar da öteki türden kanıtları oluşturdu. Taş duvarlar, tsunami sebebiyle eğrilmişti. Bazıları geriye doğru uzanmış, denize dönmüştü. Bu da tsunaminin geri istifa sürecine işaret ediyordu.

Goff, “Orada mahalli nüfusa dair hiç bir şey kalmadı” ifadelerini kullandı:

Arkeolojik çalışmamız, toplulukların tsunamilerin erişemeyeceği iç kesimlere doğru hareket etmesiyle beraber büyük bir toplumsal kargaşanın çıktığını gösterdi.