Fransa’nın 3. en büyük uranyum tedarikçisi Nijer

Uranyum, radyoaktif ve zehirli bir metal olduğu halde kanser tedavisinden denizcilik sektörüne, tabanca sanayisinden nükleer enerji tesislerine kadar çoğu değişik alanda kullanılıyor. Dünya Nükleer Birliği (WNA) verilerine göre, Afrika’nın en yüksek dereceli uranyum cevherine haiz Nijer, geçtiğimiz sene 2 bin 20 metrik ton uranyum üretti.

Nijer, dünyanın en büyük uranyum tedarikçileri sıralamasında de 7. sırada yer alıyor.

Küresel uranyum arzının yüzde 43’üne tek başına haiz olan Kazakistan, geçtiğimiz sene ürettiği 21 bin 227 metrik tonluk uranyumla dünyanın en büyük uranyum tedarikçisi olarak kabul ediliyor. Kazakistan’ı 7 bin 351 metrik tonla Kanada, 5 bin 613 metrik tonla Namibya izliyor.

Dünyadaki uranyum arzının yüzde 5’ini karşılayan Nijer’de 311 bin 110 metrik tonluk uranyum rezervi bulunuyor. Fransa 1970’ten bu yana Nijer’den uranyum tedarik ediyor.

18 nükleer santralde 56 reaktörü çalıştırmak için senelik takribi 7 bin 800 metrik ton tabii uranyuma gereksinim duyan Fransa, eski sömürgesi Nijer’den aşağı yukarı 50 senedir uranyum temin ediyor.

Fransız devletine ait nükleer enerji firması Orano, eski ismiyle “Areva”, Nijer devletiyle Sahra Çölü’nde bulunan Arlit şehri civarlarındaki aleni ocak maden sahasını işletiyor.

FRANSA’NIN 3. EN BÜYÜK TEDARİKÇİSİ NİJER

Euratom Tedarik Ajansına (ESA) göre, Nijer, 2005-2020 döneminde, Kazakistan ve Avustralya’nın sonrasında arzın yüzde 19’unu karşılayarak Fransa’nın 3. en büyük uranyum tedarikçisi konumunda bulunuyor.

Uranyum tedarikinde yalnızca Nijer’e bağımlı olmayan Fransa’nın halihazırda 3 senelik ihtiyacı karşılayacak zenginleştirilmiş uranyum stoku olduğu tahmin ediliyor. Buna rağmak Avrupa Birliği (AB), uranyum ihtiyacının yüzde 25’ini Nijer’den karşılıyor. Nijer, Kazakistan’ın sonrasında AB’nin en büyük 2. uranyum tedarikçisi olarak kabul ediliyor.

2028’DE URANYUM ÇIKARMA İŞLEMİ BAŞLAYACAK

Orano, Fransız basınına yapmış olduğu açıklamada, 26 Temmuz’daki darbenin sonrasında Nijer’den Fransa’ya uranyum tedarikinin durdurulduğu yönündeki haberleri yalanlamış ve sahada çalışmaların hala devam ettiğini duyurmuştu.

Orano, ülkenin kuzeyinde bulunan ve dünyanın en büyük uranyum yataklarından biri olan Imouraren madeninin işletmesi için de Nijer devletiyle anlaştı.

Yaklaşık 200 bin metrik ton rezervi olduğu tahmin edilen madende, uranyum çıkarma prosedürü 2028’de başlayacak.

Orano, Arlit şehri civarlarındaki Akokan yer altı maden sahasında geride bıraktığı radyoaktif atıklarla gündeme gelmişti.

Toplamda 75 bin metrik ton uranyum çıkarılan ve rezervin bitmesiyle 2021’de kapanan maden sahasında, 20 milyon ton radyoaktif atığın ortada bırakıldığı belirleme edilmişti.

Fransız sivil cemiyet örgütü, Radyoaktivite Hakkında Bağımsız Araştırma ve Bilgi Komisyonu (CRIIAD), maden sahasındaki radyoaktif atıkların kille kaplanması icap ettiğini fakat Fransız firmanın bunu yapmadığını söyledi.

CRIIAD‘a göre, 20 milyon ton radyoaktif atık, bölgedeki 100 bin kişinin sağlığını direkt olarak tehdit ediyor.